Mustafa Kemal Paşa ile Topal Osman’ın Tanışması
Mustafa Kemal Paşa, 19 Mayıs 1919’da Samsun’a geldiğinde komşu kazalardan gelen temsilcilerle o gece yapılan toplantıda bazı kararlar alındı. Alınan bu kararlardan biri de milli teşkilatın kurulmasıydı. Osman Ağa hakkında Mustafa Kemal’e önemli bilgiler de bu toplantı sırasında verildi. Mustafa Kemal, bu toplantıda Samsun Kuvay-ı Milliye taraftarı kişilerden yöre hakkında da ayrıntılı bilgiler almıştı. Kendisine, bölgenin en düzenli ve çekinilen Türk çete liderinin Giresunlu Topal Osman Ağa olduğu anlatılıp bu kişiden yararlanılması gerektiği, aksi halde bu bölgede Pontus çetelerinin üstesinden gelinemeyeceği belirtilmişti.(1)

Mustafa Kemal Paşa, başlattığı Milli Mücadele’yi yürütmek için Samsun’da kalmanın tehlikeli olduğunu düşünüyordu ve bunun için karargâhını daha içerilerde yere nakletmek istiyordu. Bunun için 25 Mayıs 1919’da Havza’ya geçti. 28 Mayıs 1919’da idare amirlerine, komutanlıklara ve milli teşekküllere gönderdiği tamimlerle içinde bulunulan durum anlatılarak halkı kurtuluş fikri üzerinde birleştirmeye çağırdı.(2) Mustafa Kemal Paşa’nın Anadolu’ya gönderilme sebeplerinden birisi de çetelere karşı önlem almaktı. Ancak O İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletleri’nin isteklerinin tam aksine milli birlik ve beraberlik duygusunu uyandırmak için çalışmalarda bulundu. Bunun için Mustafa Kemal Paşa birçok çete reisi ile görüştü. Bu kişilerden birisi de Karadeniz bölgesinde etkin rol oynayan Giresunlu Topal Osman Ağa idi.(3)
Mustafa Kemal Paşa, “Karadeniz’de tek Türk çetesi”olarak İstanbul’a rapor ettiği Osman Ağa’nın Karadeniz bölgesinin asayişinin sağlanmasında Rum çetecilere karşı verdiği mücadeleyi çok iyi biliyordu. Samsun’a çıkışının ilk günlerinde Osman Ağa hakkında gerekli bilgileri edinmişti ve onu yakından tanımak istiyordu. Görüşmenin sağlanması için Samsun Müdafaa-i Milliye Cemiyeti’ne talimat verdi.(4) 25 Mayıs 1919 Pazar günü Havza’ya hareketinden önce Giresun’a Samsun Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nden gizlice iki elçi gönderilmesini ve kendisi ile Havza’da buluşmak istediğini emretti. Bu emir üzerine aynı gün iki elçi Giresun’a gönderildi. Tehcir suçundan aranan Osman Ağa, “Havza’da buluşalım”mesajını alınca önce tereddüt etti daha sonra ise bu çağrının önemini anladı. Ermeni tehcirine adı karıştığı için Osman Ağa bu sıralarda çetesiyle birlikte dağlarda eşkıyalara karşı mücadele etmekteydi. Kayadibi Köyü’nde bulunan Osman Ağa’ya 26 Mayıs 1919 Pazartesi günü Samsun’dan gelen elçiler getirdikleri mektubu verdikten sonra Osman Ağa elçiye; “Samsun’daki bütün vatanını sevenlere benden selam söyle. Haberlerini aldım, dedikleri olacak merak etmesinler” diye yazdı. Konuklarını gönderdikten sonra o akşam yanındaki adamlarından Temoğlu İsmail, Dalgaroğlu Bilal, Çakraklı Kara Ahmet’le kıyıda bekleyen motora bindi ve yola çıktı. Silah ve cephanelerini bir denk yaparak normal eşya gibi bir kenara bırakıp Samsun’a kendi hallerinde yurttaşlar gibi 27 Mayıs 1919 Salı günü ulaştı. Geceyi Samsun’da geçiren Osman Ağa ve adamları sabah Havza’ya doğru yola çıktı.(5)
Topal Osman Ağa, 28 Mayıs 1919’da Havza’ya vardığı zaman adamları ile ilk önce bir hana girerek kendisini belli etmeden kasabayı dolaştı. Mustafa Kemal Paşa ile karargâhının bulunduğu oteli gözetleyerek girip çıkanları izledi ve Mustafa Kemal’in hangi amaçla Havza’ya geldiğini anlamak için kahvehanelerde bilgi topladı. Mustafa Kemal’in vatanın kurtuluşu için Havza’ya geldiğini öğrenince asıl kıyafetleri olan aba zıpkalarını, silahlarını, fişekliklerini giyinip 29 Mayıs 1919 akşamı Mustafa Kemal Paşa’nın konakladığı otele gitti. Mustafa Kemal Paşa, Osman Ağa’yı elinden tutarak yanındaki bir sandalyeye oturttu ve adamlarınında ellerini sıkarak hepsine “hoş geldiniz” dedi. Osman Ağa, Giresun’da Rumların çok eksiden beri süre gelen düşmanca çalışması üzerinde uzun uzadıya bilgi verdikten sonra devlet içinde devlet olduklarını, köyleri nasıl yaktıklarını, Türk ve Müslümanları nasıl öldürdüklerini, İstanbul Hükümeti ile onun jandarmasının ve İngilizlerin onları nasıl koruduklarını vb. anlattı.(6)
Mustafa Kemal Paşa, Osman Ağa’yı ayakta karşılayarak ve bizzat kendi gümüş tabakasından sigara ikram ederek kendisine ne kadar önem verdiğini göstermekteydi. Karadeniz ile ilgili haberleri kendisinden dinleyerek sohbet ettikten sonra şöyle demişti:
“Görüyorum ki vatansever duygular taşımaya gençliğinde başlamışsın. Senin bugünkü yolun da aynen o günkü açtığın çığırdan geçmektedir. Memleket kurtuluncaya, iç ve dış düşman kalmayıncaya kadar çalışmak zorundayız. Sen Karadeniz köy ve şehirlerini koruyacaksın… Pontus belasının temizlenmesini tamamen senin tecrübeli ellerine bırakıyorum Osman Bey… Pontuslular, hangi usulleri kullanıyorsa sizde aynen o usulleri kullanın hiç çekinmeden.” (7)
Bu bir emirdi ve aynı zamanda bir yetkiydi. Kanun kaçağı olarak görülen Osman Ağa, 9. Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa tarafından kahraman olarak kabul ediliyordu. Bu konuşmadan sonra Osman Ağa, “Evet, Paşam! Söylediğiniz gibi yapacağım” dedi. Ayrıca Mustafa Kemal Paşa, Osman Ağa’ya belediye reisliğinden ayrılmasının kötü olduğunu tekrar aynı göreve gelmesi gerektiğini de söyleyerek ayrıldıkları tarihten itibaren birbirleriyle irtibatı hiç kesmediler. Osman Ağa daha sonraki süreçte söylenenleri tek tek yerine getirdi .(8)
Boynunda idam hükmü olan Topal Osman Ağa’nın Mustafa Kemal ile bu görüşmesi onun daha sonraki süreçteki mücadelesini kolaylaştırdı. 30 Mayıs 1919 Cuma günü Topal Osman ve adamları farklı konularda da bilgi aldıktan ve cuma namazı sonrası yapılan mitinge katıldıktan sonra Havza’dan ayrılıp bir yaylı içinde Samsun’a hareket etti. Osman Ağa ve arkadaşları 1 Haziran 1919 Pazar günü Giresun’a geldi .(9)
Havza görüşmesinden sonra sürdürülen ilişkilerle Mustafa Kemal Paşa, Osman Ağa’nın nasıl bir kişiliğe sahip olduğunu anlamıştı ve ona olan güveniyle daha sonra muhafızlığını yapma görevi de verecekti. Osman Ağa, Mustafa Kemal Paşa’nın emrine ilk muhafızlarını bırakırken onlara şöyle tembihte bulunmuştu:
“Paşa Hazretleri’nin tahtı muhafazası yalnız ve yalnız size aittir. Onu her yerde siz koruyacaksınız. Şayet Paşa Hazretleri’ne en ufacık bir şey olursa kendinizi yok bilin. Hatta ve hatta geride bıraktıklarınızı da…” (10)

NEŞE DEMİR
Kaynaklar: (1) Teoman Alpaslan, Öncü Kuvvacı Gazi Milis Yarbay Topal Osman Ağa,Kamer Yayınları, İstanbul 2014 s. 162-163.
(2) Erden Menteşeoğlu, a.g.e., s. 78.
(3) Erdal Aydoğan, Samsun’dan Erzurum’a Mustafa Kemal,Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, Ankara 2000, s. 53.
(4) Erden Menteşeoğlu, a.g.e., s. 79
(5) Teoman Alpaslan, a.g.e., s. 163-164.
(6) Teoman Alpaslan, a.g.e., s. 165-166.
(7) Ahmet Gürsoy, Atatürk’ün Muhafızı Osman Ağa (1883-1923), Müdafaa-i Hukuk Derneği Giresun Şubesi Yayını 1, Giresun 2004, s. 10.
(8) Ahmet Gürsoy, Atatürk’ün Muhafızı Osman Ağa (1883-1923),s. 10.
(9) Teoman Alpaslan, a.g.e., s. 167.
(10) Erden Menteşeoğlu, a.g.e., s. 24.