Mustafa Kemal Paşa ve Angel Grozkov’un Dostluğu
Yıllar sonra Mustafa Kemal Paşa ve Angel Grozkov’un dostluğu. Angel Grozkov’un Anadolu’ya gizli seyahati. Unutulmuş görüntülerde Türk – Bulgar kardeşliği ve samimi dostluğu.
Haziran 1921’de Mustafa Kemal Paşa’nın beraberinde bir Bulgar heyet vardı. Heyette; Bulgaristan Milletvekili Angel Grozkov, Jandarma Genel Komutanlığı Yaveri Yüzbaşı Grigor Pisarev, Bulgar Tüccar Paskal Ençev ve aile fertleri vardı. Bulgar temsilcilerin kimlerden oluştuğunu ve görevlerinin ne olduğu basına açıklanmayıp gizli tutuldu.
Bulgar hükümeti, Ankara ile ilişkilerini geliştirmek için Angel Grozkov başkanlığında subay ve diplomatlardan oluşan bir heyeti gizlice Ankara’ya göndermişti. Ankara’nın Bulgaristan ile ilişkilerinin geliştirmesi Müttefiklerin aleyhine sonuçları olacak bir gelişmeydi. Sırf bu nedenle seyahat Müttefiklerin istihbarat örgütlerinin dikkatini çekmeyecek bir kamuflajla, sivil ve tüccar kisvesiyle yapıldı. Trenle yolculuk yapmayı tehlikeli bulan Grozkov ve beraberindeki heyet, İstanbul’dan Ankara’ya kadar fayton ile seyahat etti.
Mustafa Kemal Paşa ile görüşmeye gelen heyetin başkanı Angel Grozkov adlı Bulgar Milletvekili idi. Mustafa Kemal Paşa ile görüşüp birçok konuda mutabık kaldı. Ardından Mustafa Kemal Paşa Yaveri Cevat Abbas Bey’i gizli görevle Bulgaristan’a gönderdi. Söz konusu gizli görev ise tam 417 gün sürdü. Bu görevde Fuat Balkan, Şakir Zümre ve daha birçok vatanseverin yoğun emeği vardır.
Grozkov’un amacı Anadolu’nun nasıl yönetildiğini öğrenmek, milli direnişin gerçek gücünü anlamak ve iki ülke arasında ticari ilişkileri başlatacak iktisadi olanakları araştırmaktı. Grozkov bu amaçla Eskişehir’den Kütahya’ya, Afyon Karahisar’a kadar geniş bir bölgeyi günlerce inceledi. Gittiği her yerde dostça karşılanan Bulgar heyet Ankara’da bir süre Taş Han’da ikamet etti. Grozkov ve beraberindekiler TBMM’nin çalışmalarını da yakından izledi. Mustafa Kemal Paşa ile görüşmelerde bulundu.
Grozkov’un Bulgaristan’a geri dönmesiyle Ankara ile Sofya arasında çok sağlam bir dostluk temeli atılmış oldu. Müttefiklerin izlediği Ankara’yı dünya karşısında yalnız bırakma siyaseti, kurulan bu yeni dostluk girişimiyle çok önemli bir yara daha almış oldu.
Gizli görevle Anadolu’ya gelen ve Sofya ile Ankara arasında dostluk köprüsünü kuran Grozkov, Müttefik subaylarını ve fotoğrafçıları atlatmak zorundaydı. Bu nedenle söz konusu ziyarete ait bilinen çok az fotoğraf var. Yayımlamış olduğum üç fotoğraf karesi; Türk ve Bulgar halkının yıllar önce kurduğu dostluğun az sayıda görsel belgelerindendir.
Atilla Oral
1. Bulgaristan Milletvekili Angel Grozkov
2. Bulgar tüccar Paskal Ençev.
Geniş bilgi için; Rıdvan Tümenoğlu’na teşekkür eder, internet sayfasını ziyaret etmenizi tavsiye ederim: http://tumenoglu.blogspot.com.tr/p/komsuulke-bulgaristan-he…
