Cumhuriyet, Türk Evladını Aç Bırakmadı!

Atatürk döneminde yayınlanan gazeteler incelenmeye başlanırsa; sosyal, ekonomik, siyasi vb. icraatlerin başarısı bu kadarda olamaz! denilmesine sebep olacak nitelikte bir tabloyla karşılanır. Tıpkı kendi şahsımda olduğu gibi.

Günümüzde ”TLC” adıyla Türk televizyonlarında yayın yapan bir Amerikan yapımıyla karşılaşmıştım. Yapımın konusu; dergi, alışveriş fişleri ve elektronik ortamda yer alan indirim kuponlarının ihtiyaç sahibi kişilerce temin edilerek, anlaşmalı mağazalarda kullanması ve bu kuponlar sayesinde 500 dolarlık bir alışverişin, ortalama 50 dolara kadar düşürülmesiydi.

İşte Atatürk Türkiyesinde yaklaşık 88 yıl kadar önce Türk halkı böyle bir uygulamadan yararlanabiliyordu. Bu önemli uygulamanın öncüsü ise, dönemin en çok satan gazetelerinden Cumhuriyet idi. Gazete, okurlarına bu uygulamayı ilk sayfada manşetten duyurarak, uygulamadan nasıl yararlanabileceklerini en ince ayrıntısıyla anlatmıştı.

Bu uygulama, gazeteye eklenen kuponların verdiği olanak sayesinde anlaşmalı mağaza, lokanta, kırtasiye gibi insanların temel ihtiyaçlarını daha uygun bir şekilde karşılayabilmesi adına büyük
önem arz etmekteydi. Çünkü mazisi o dönem için 6 yıl olan genç Cumhuriyetimizin kıymetli vatandaşları, Cihan harbiyle başlayan süreçten sonra Anadolu’nun işgali ve Milli Mücadele ile son bulan bu hüzünlü yılların maddi ve manevi çöküntüsünü üzerinde taşımaktaydı. Lütfen bir an düşününüz, en kıymetlinizi kaybettiğinizde acısı yıllarca kalbinizin derinliklerinde yer bulurken, dönemin Türk vatandaşları en kıymetlisini değil en kıymetlilerini kaybetmişti. Savaşlara gidip geri gelemeyen akrabalar, aile fertleri ve en önemlisi vatanlarını; Mondros Mütarekesi sürecinde başlayan Anadolu’nun işgaliyle kaybetme noktasına gelmiş bulunuyorlardı. İşte bu savaşların maddi, manevi zorluğunu yaşayan Cumhuriyet,
insanları ekonomik anlamda bir nebzede olsa rahat nefes almasını sağlamıştı. Bu indirim kuponları sayesinde ‘’12 ay’ın 1 ayını bedava yaşama imkanı bulmuşlardır.”

Takvimlerin 15 Mayıs 1929’u gösterdiği gün, Cumhuriyet gazetesi manşetinde ”Eğer Cumhuriyet karii iseniz, Siz de, herkese nazaran yüzde on daha ucuz yaşayacaksınız.”adlı haberini yayınlamıştı. Bu haberin içeriğine baktığımızda, ” Çünkü gazetemiz bulduğu ameli tedbir sayesinde, size bu imkanı vermişti.” ile noktalanıyordu.

” Gazetemizin hayat pahalılığı mücadelesine iştirak, eden iki Türk müessesesi:

Sirkecide Cemal B. lokantası,

Eminönünde Selahattin Vehbi tuhafiye mağazı”

diye sonlanan açıklamanın üstünde ise bu iki müessesenin fotoğrafları yer almaktaydı.

Aynı yıl yayınlanan Cumhuriyet Gazetesi’nin bir başka sayısında ise ”Memleket Haberleri”  adlı bölümü incelediğimizde Konya’da vukuu bulan bir haber göze çarpmaktadır.

Bu haberin içeriği ‘‘ Konya vilayeti evkaf idaresinde Medine fukarasına maksus olarak bir kaç yüz liralık tahsisat mevkuf bulunuyormuş. Babalık gazetesi Konyada birçok fakirler dururken bu paranın Medine fukarasına gönderilmesinin gayrı caiz olduğunu yazıyor.” şeklindedir.

Yukarıda bahsettiğimiz gibi Savaşların ve İşgalin etkilerinin devam ettiği bu yıllarda yine insanımızın düşünülmesi gerektiği aktarılmaya çalışılmıştır.[3]

Kupon meselesine tekrar dönüş yaptığımızda, Cumhuriyet Gazetesi, okurlarından aldığı mektuplar üzerine bir açıklama yapmıştı.

Bu açıklamaya göre ”Bir çok okurumuzdan aldığımız mektuplarda bir gün zarfında muhtelif mubayaatta bulunduklarından dolayı kuponlarımızdan hakkile istifade edemedikleri anlaşılıyor. Okurlarımıza her gün neşreylediğimiz bir kupon yerine meteaddit kuponlar neşretmemizi rica ediyorlar. Filhakika, bir aile sahibi, yahut bir fert, günde, – velev küçük olsun -iki üç, hatta dört beş defa mubayaatta bulunmak mecburiyetindedir. Bu ciheti nazarı itibare aldık, bugünden itibaren günde bir yerine 3 kupon neşrediyoruz.”

Bir kupon ile başlayan bu uygulama okurların uyarıları üzerine göz ardı edilmeyerek 3 kupona çıkarılmıştır.[4]

Hazırlayan: Göktuğ Sırkıntı

Kaynaklar: [1]: 15 MAYIS 1929 CUMHURİYET GAZETESİ
[2]: 17 MAYIS 1929 CUMHURİYET GAZETESİ
[3]: PAZARTESİ 7 KANUNU SANİ 1929 CUMHURİYET GAZETESİ
[4]: CUMARTESİ 25 MAYIS 1929 CUMHURİYET GAZETESİ