Cumhuriyet Fikri Adana’da Doğdu! (4/10)

HİLAFET İSTEMEYEN ADANA GENÇLİĞİNİN YEMİN MERASİMİ…

Ferit Celâl’in konuşmasıyla Adana Gençliği’nin düşünce ve duyguları ne kadar açık, ne ka­dar berrak dile getirilmişti. Bu düşünceler, bu asil duygular Mus­tafa Kemal’in fikirlerine ne de­rin katkıda bulunmuştu. Artık belli olmuştu: Adana Gençliği Padişah, hilâfet, saray saltanatı istemiyordu. Adana’lılar Padişahcılığa, hilâfete açıktan açığa karşı çıkmıştı. Şayet irticâ baş kaldıracak olursa, şayet inkılaplar tehlikeye düşerse can pa­hasına da olsa, Adana Gençliği mücadeleye atılacaktı. Buna söz veriyor, mücadeleye ve Mustafa Kemal’e bağlılık andı içiyordu. Adana Gençliği’nin bu andı lisede daha geniş çapta ve büyük tö­renle izciler tarafından da tekrarlanacaktı.

ADANA GENÇLİĞİNİN RUHUNA İNEN GAZİ!

Mustafa Kemal bu heyecan ve bu millî duyguların coşkun te­zahürü karşısında mest olmuştu. Türk Gençliği ile ilk defa Adana’da temas halindeydi. Ferit Celâl’in konuşması ve heyecanı ile Adana’lıların ve Adana Gençliği’­nin engin ruhunu görmüştü. Bu yanardağ halindeki ruh O’na ne­ler söylemiyordu! Adana’lı büyük şair Celâl Sahir Muter’in iki mısrâsında Mustafa Kemal şöyle ifade ediliyor­du:

«Parladı sönmeyen bir ışıkla derin derin,

Bir çift sema kadar o se­nin mavi gözlerin!»

Şimdi Mustafa Kemal’i dinle­yelim. Oturduğu köşeden yavaşça doğruldu. Ferit Celâl’in Adana Gençli­ği adına yaptığı konuşmanın ken­disini bu derece millî sihrin tes­hirinde bırakacağını bilmiyordu ki, hazırlıklı olaydı. Konuşmak için hazır değildi. Fakat, yine de irticalen konuşa­cak ve çağlayanlar gibi coşacaktı. Bir elini masanın kenarına dayadı… Salonda bulunanları dikkatle süzdü… Herkesi selâm­ladı… Daha dün Yunan Harbi’n­den çıkmış ve dev bir düşman ordusunu parçalayarak denize dökmüş olan büyük asker, şu an­da, mektepli bir genç kız kadar mahcup görünüyordu. Bu ne bü­yük tevazu örneğiydi. İki yudum su aldı ve ko­nuşmaya başladı. Mustafa Kemal’in sesinde tabiatın bütün melodileri dalga dalga yükseli­ yordu.

– Muhterem arkadaşlarım!

Diye söze girmiş ve bir vir­gül payı susmuştu. Derin bir nefes aldı.

FERİT CELÂL’E İLTİFATLAR!

15 Mart 1923 Perşembe gü­nü, tarihî Adana konuşmasına saat 16.30’da başlayan Mustafa Kemal, aynen şunları söyledi:

«Genç arkadaşımızın genç­lik nâmına söylediği sözler ben­de çok büyük hisler, rikkatler, intibalar ve azim emniyet, itimat hasıl etti. Bütün ciddiyetimle arz ederim ki, bu intibat vicdanım­da saadetlere zemin-i inkişaf ol­muştur. Bende bu hissiyatın te­cellisine sebebiyet verdiklerinden dolayı kendilerine teşekkür ede­rim.»

«Bu dakikada muvacehelerin­ de bulunmakla mes’ud olduğum Adana’nın güzide gençleri! Sizler, anlıyorum ki, beyanatta bu­lunan arkadaşınızla aynı derece hassasiyete malik bulunuyorsu­nuz. Bu hissiyatınızı tamamen iz­har edebilecek kabiliyet ve kuv­vette olduğunuz nasiyelerinizde okunuyor. Vatan ve millet sizin gibi gençlere malik bulundukça şimdiye kadar ihzarına muvaffak olduğu zaferlerin üstüne daha çok azametli zaferler koyabilece­ğine hiç şüphe etmiyorum.»

«Genç arkadaşlarım; şüphe yok, ben ve benim gibi sevdiğiniz bir çok arkadaşlarımla beraber milletin en fecî günlerinde vicda­nımıza terettüp eden vazifeyi yap­tık. Fakat bu hususta bize cür’et ve cesaret veren siz, sizi vücuda getiren büyük kalpli analarınız, babalarınız ve bu memlekettir. Acı günlere ait olmakla beraber, kıymetli bir hatırayı burada tek­rar etmek isterim.»

«Efendiler, bende bu vakayiin ilk hiss-i teşebbüsü bu mem­lekette, bu güzel Adana’da vücut bulmuştur»

ATATÜRK VE İSTİKBÂL

«— Bilirsiniz ki, Suriye felâ­ketini müteakip, ben, Yıldırım Or­duları Grupunun Kumandanlığını almak üzere buraya gelmiştim. O zaman, burada, bütün memle­ketin, bütün milletin nasıl bir âti­ye sürüklenmekte olduğunu ta­mamen görmüştüm. Buna müma­naat edebilmek için derhal teşebbüste bulunmuştum. Fakat, teşeb­büsüm o zaman için mümkün ola­madı».