150’likler: Kimdiler? Ne yaptılar? Ne oldular? (7/7) (Son)
Meclis’te nameler konusu görüşülürken, önerilen isimler liseye sığmayınca, İçişleri Bakanı Ferit Bey, ‘Ehemmiyetsiz herifleri listeden çıkaralım’ dedi. ‘Nazım Paşa burnunu
Yazının TamamıUlusal Kurtuluş Savaşı boyunca, dış düşman ve saldırganlarla olduğu kadar iç düşmanlar ve siyasal karşıtlarıyla ve anlaşmazlığa düştüğü kişi ve kuruluşlarla da boğuşmak zorunda kalan T.B.M.M. ve yöneticileri, Lozan Barış Antlaşması gereğince, 1914-1922 yıllarını kapsayan bir genel af ilânı zorunluluğu ile karşı karşıya kaldıklarında, bu antlaşmaya 150 kişilik bir istisna maddesi koydurmuşlardır.
Lozan Barış Antlaşmasına bir protokolle eklenen bu istisna maddesine göre, adları sonradan saptanacak 150 kişi, Türk topraklarında olunamayacak ve Türkiye’ye gelemeyeceklerdir. Malları altı ay içinde tasfiye edilecektir.
23 Temmuz 1923’de Lozan Barış Antlaşması imzalandığında, af dışı bırakılacak bu 150 kişinin kimler olacağı henüz saptanmamıştır. Kimin saptayacağı, hangi ölçülere göre saptayacağı da belli değildir. 1923 ve 1924 yıllarında 391 ve 487 saydı genel af yasaları çıkarıldığında da 150’likler listesi yayınlanmamıştır. Sadece bu kanunlara, “Bu kanun hükümleri, Banş Antlaşmasına bağlı Beyanname ve Protokolde amaçlanan kişileri kapsamına almaz” denilmekle yetinilmiştir.
23 Nisan 1924’de Bakanlar Kurulu, konuyu ele almış, 149 kişilik bir liste hazırlamıştır. 1 Haziran’da, Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal Paşa, bu listeye Köylü Gazetesi sahibi Refet’i katmış, sayı 150’yi bulmuştur. Sonra liste yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.
Aradan üç yıl geçtikten sonra 28 Mayıs 1927’de, 150’likler, Türk vatandaşlığından çıkartılmışlardır. Hemen tümü, zaten daha 1922’de yurt dışına çıkmış olan 150’likler, aradan 16 yıl geçtikten sonra 26 Haziran 1938’de kabul edilen 3527 sayılı yasayla affedilmişler, isteyenlerin, yeniden Türk vatandaşlığına kabulü ve yurda dönmesi sağlanmıştır.
Yurt dışında sürgündeyken bir bölümü ölmüş olan 150’liklerin, bağışlandıktan sonra yurda dönenleri olduğu gibi, dönmeyip gurbette kalanları da olmuştur. Saptayabildiğimize göre, günümüzde 150’liklerden olup da, hayatta kalan yoktur.
Meclis’te nameler konusu görüşülürken, önerilen isimler liseye sığmayınca, İçişleri Bakanı Ferit Bey, ‘Ehemmiyetsiz herifleri listeden çıkaralım’ dedi. ‘Nazım Paşa burnunu
Yazının TamamıÜsküdar Mutasarrıfı Ziver’in, 150’liklerin listesine girip girmemesi, tartışmalara yol açıyor. Ama bir tartışma daha var: ”Liste çabuk gelsin, iftara yetişeceğiz…”
Yazının Tamamı150 isim, 600 kişilik bir liste içinden seçiliyor İçişleri Bakanı Ferit Bey, 150 ismin nasıl seçildiğini TBMM üyelerine açıklıyor: “Meşhur
Yazının TamamıHainlerin bir kısmı İngilizlere sığınırken, bir kısmı da yurt dışına kaçıyor! Refet Paşa, Yıldız Sarayı’nda Sultan Vahidettin’i ziyaret edip padişahlığının
Yazının TamamıEsbak Dahiliye Nazırı ve “Peyam” Gazetesi Başyazarı Ali Kemal Bey, berberde tıraş olurken, kaçırılıp yargılanmak üzere İzmit’e götürülüyor Ali Kemal
Yazının TamamıÇakmak: “Bunlar memlekete sokulmasın” Gazi: “Önce prensibini koyalım“ İstiklal Mahkemesi Reisi Topça ihsan Bey listelerdeki bazı adları öğrenince, “Demek ki
Yazının TamamıUlusal Kurtuluş Savaşı boyunca, dış düşman ve saldırganlarla olduğu kadar iç düşmanlar ve siyasal karşıtlarıyla ve anlaşmazlığa düştüğü kişi ve
Yazının Tamamı