Ateşemiliter Mustafa Kemal’in Sofya’da Konakladığı Ev
Varna Mebusu Zümrezade Şakir Bey Mustafa Kemal’in Sofya’da en yakın arkadaşlarından biriydi. Zümrezade Şakir Bey ikametgâh olarak kullanabileceği uygun bir ev bulabilmek için Mustafa Kemal Bey’e yardım etti. Sonunda Bulgar Millet Meclisi Sobranya’ya ve Saraya yakın bir ev buldular. (Günümüzde Sofya konsolosluğu) İki katlı bahçe içinde güzel bir binaydı. Evin sahibesi Matmazel Dobrova’ya altı aylık kira bedeli vererek bir yıllık bir kira kontratı yapıldı.
Haydar Yeşilyurt, bunu şöyle anlatır:
“Mustafa Kemal, Sofya’ya geldiği ilk günlerde Bulgaria Oteli’nde kalıyordu.
Bulgar Millî Meclisindeki Türk mebusları ile tanışıp muhit edinince, zaten beğenmediği bu oteli bırakıp Splendide Palas’a taşındı. Bu otelden hoşlanmıştı. Eski arkadaş Ömer Lütfi Bey’in dul karısına yazdığı 3 Kasım 1913 tarihli mektubundan anlaşılıyor:
“…Şimdi Splendide Oteli’ne yerleştim. Yeni yapılmış, cidden konforlu bir otel, banyoları var, oda hizmetçileri var. Ne istenirse var. İçindeki eğlenceler orada oturmaya değer.”
Splendide Palas, Dundukof bulvarı üzerindeydi. Sahibi Kenda isminde bir Avusturyalı idi. Müşterilerin hizmetine çoğunlukla Macar kızları bakıyordu. Alt katında büyük bir gazino vardı. Sahibi Panayot Karagözof adında bir Bulgar’dı. Mustafa Kemal, sık sık bu gazinoya indiği için, Mustafa Kemal’le tanışır olmuşlardı.
Mustafa Kemal bu otelde uzunca bir müddet kaldı. Fakat otel hayatı pek hoşuna gitmiyordu. Münasip bir ev arıyor, bulamıyordu. Yakın arkadaşı Zümrezade Şakir Bey ile bazı günler bu durumu görüşüyor, bir çare düşünüyorlardı. Nihayet yaz başlarında istedikleri gibi bir ev bulabildiler. Bu iki katlı güzel ve zarif eve çok güzel bir bahçeden giriliyordu. Mustafa Kemal evi beğendi ve kiralamayı kararlaştırdı. Bir taraftan da İstanbul’a bildirerek tahsisat istedi. Enver Paşa evin döşenmesi için derhal 300 lira gönderdi. Fakat bu para yetmedi. Bunun üzerine Şakir Bey diğer masrafları tamamladı. Böylece eve taşındılar.
Bundan sonra, Mustafa Kemal Sofya’dan ayrılıncaya kadar şu adresteki evindedir.
”Ferdinand Bulvarı, 17.”
Ve güzel bir ev sahibesi vardır: Matmazel Dobrova.
Mustafa Kemal’in evi, Sofya’nın en büyük ve yeni caddesi olan Ferdinand Bulvarı üzerindeydi. Sobranya’ya (Bulgar Millî Meclisi) ve Saraya çok yakındı. Hayvanat Bahçesinin de hemen sırasında bulunuyordu.”
Ali Haydar Yeşilyurt, ”Atatürk ve Komşumuz Bulgaristan”, Taş matbaası, İstanbul. 1968 s. 46
