Atatürk’ün; Fes, Kavuk, Külah, Takke, Sarık Ve Cübbeyi Tarihe Gömen Sözü:

Atatürk 23 Ağustos-1 Ekim 1925 tarihleri arasında Kastamonu ve civarını ziyaret etmiş ve bu ziyaretinde halkın karşısına ilk kez şapka ile çıkmıştı. Tarihi Şapka Nutku’nda;

Şapka o tarihe kadar; ulema sınıfı tarafından batı dünyasının bir sembolü ve doğrudan doğruya bir “kâfirlik belirtisi” olarak gösterilmekteydi.. Türk gençlerinin kendi zevk ve tercihleri ile şapka giymesine suç işlemiş gibi bakılıyor ve bir takım çevreler tarafından şapka giyenler “gavurlaşmakla” itham ediliyorlardı.. Fes, kavuk, külah, takke, sarık ve cübbe gibi kıyafetler o yıllarda Türk halkının “değişmez” ve “değiştirilemez” bir özelliği olarak görülüyordu… Türk halkının Batı dünyasından yıllarca ayrı kalmasını sağlayan bu anlayış ayrıca; ülkede Müslüman ve Müslüman olmayan ayrımının yapılmasına da neden oluyordu…

“BUNUN ADINA ŞAPKA DERLER”

Türk halkının yüzlerce yıldır kullandığı fesi bir kenara atarak, Şapkayı benimsemesinin çok zor olacağına dair düşünceler İstanbul gazetelerinde yer almıştı. Cumhuriyet gazetesi 4 Eylül 1925 tarihli baş yazısında Atatürk’ün soruna nasıl çözüm getirdiği “Gazi’nin Sosyal Düşünceleri” başlıklı makalede şöyle anlatılmıştır:

“Gazi’nin sosyal düşünceleri, siyasi düşünceleri, askeri planları kadar kuvvetlidir. Böyle olmasaydı, biz İstanbul gazetecileri burada bilmem ne türlü serpuş diye şapkaya türlü türlü isimler takmaya çalışırken O orada “Bunun adına şapka derler” diye meseleyi halledebilir miydi.”*(2)

Atatürk’ün Kastamonu gezisinden üç ay sonra 25 Kasım 1925’de Şapka giyilmesi ile ilgili yasa TBMM’de kabul edilmişti.

YUNUS NADİ’NİN FÖTR ŞAPKASI..

Onlarda birer şapka giymişler ve kendisine eşlik etmişlerdi. Atatürk; Ankara Gazi Orman Çiftliği’nde ki kuruluş çalışmalarını denetlediği sırada giymiş olduğu Panama Şapka ile Kastamonu’ya gelmiş ve bu şapka ile halkın önüne çıkmıştı.. Kastamonu’dan Ankara’ya dönerken kendisini Cumhuriyet Gazetesi Başyazarı Yunus Nadi karşılamıştı.. Kalecik’te bir dinlenme molası veren Atatürk Yunus Nadi’nin başındaki geniş kenarlı fötr şapkayı görünce; “ Ne güzel şapka ! Nereden buldun?” diye sormuştu. O yılların Ankara’sında böyle şapka yoktu. Yunus Nadi Bey de Gazi’nin Panama’sını beğenmiş ve:

“Hemen hiç giymiş değilim paşam, sizin o nefis Panama’nızla değiştirmek lütfunda bulunursanız!…”*(3) demişti.

Ankara’ya dönüşünde yapılan karşılamada Atatürk’ün elinde bu fötr şapka bulunuyordu..

“1925 de ben Parti Umumi Kâtibi idim. Doğudaki isyanlar bastırıldıktan sonra vilâyetlerin ileri gelenlerinden sekizer, onar kişilik heyetler Ankara’ya geliyor, bağlılıklarını arz ediyorlardı. Bunlar kendilerine özel bir forma “Tazimat heyeti” adını koymuşlardı.

Hiç unutmam, Ağustosun ilk günlerinde Kastamonu’dan bir heyet gelmişti. Adet yerini bulsun diye haber verdim. Gazi, hemen ilgilendi. “Bu heyeti ben kabul edeceğim, yarın Çankaya’ya getir” dedi. Bu emre hayret etmekle beraber özel bir anlam da vermedim. Ertesi gün Gazi, Heyeti kabul etti. Olağanüstü iltifatlarda bulundu. Bir saat kadar yanında tuttu. Kastamonu hakkında çeşitli sualler sordu. Heyeti uğurlarken “Davetinize teşekkür ederim, yakında Kastamonu’ya geleceğim. Hemşehrilerime selamlarımı söyleyiniz.” dedi.

Halbuki Heyet Gazi’yi Kastamonu’ya davet etmemişti. Bu sözleri işitince hayretim büsbütün arttı. Koluma girerek beni salona götürdü. Çok neşeli idi:

Epeyce zamandan beri zihninin şapka meselesiyle meşgul olduğunu biliyordum. Bir kaç arkadaşa, Beyoğlu’nda şapka giydirerek gezdirmiş, yapacağı akisleri inceletmişti.
Bu kısa mütalaadan sonra Arıkan, tekrar Gazi’nin sözlerine dönerek şöyle devam etmişti:

Bir kaç gün sonra gitti ve şapkalı olarak döndü. Dönüşte Ankara’ya yaklaşırken en çok Diyanet işleri Reisi Rıfat Efendi üzerinde yapacağı tesiri düşünüyor, onun kırılmasını istemiyordu.

Kaynaklar: