Ankara’da Sırt Hamallığı Nasıl Kaldırıldı?
Atatürk’ün emriyle Sırt Hamallığı’nın kaldırılması, insan hayatına değer verme konusunda meydana getirilen örnek ve ileri bir adımdı. Dayandığı yüksek düşünce ve yüksek insanlık ideali bakımından her yönüyle devrim niteliğinde bir hükumet uygulamasıydı.
Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün kaldırdığı Semer ve Küfe 1950’de tekrar insan sırtında!
Sırt ve Sırık Hamallığı’nın kaldırılışı Dahiliye Vekaleti’nin 4 Nisan 1936 tarih ve 117/50 numaralı tamimiyle uygulamaya koyuldu. Verilen hükumet emri başta Ankara olmak üzere, (İstanbul hariç) diğer bütün Anadolu vilayetlerinde birkaç ay içinde yerine getirdi.
Ankara Belediyesi gazetelere ilan vererek, söz konusu hükumet emrine uymayanlar için 1 Kasım 1936 tarihinden itibaren ceza yaptırımı uygulamaya başladı. Ve nihayet 5 Kasım 1936’dan sonra Ankara’da Sırt Hamallığı tamamen kalkmış oldu. Yüzlerce yıldır insan sırtında taşınan yükler, artık modern el arabalarıyla, otomobillerle taşınmaya başladı.
İnsanlığa yakışmadığı için 1936’da Atatürk’ün kaldırdığı Semerli ve Küfeli Sırt Hamallığı, 1950’li Demokrat Parti iktidarı yıllarında tekrar serbest bırakıldı.
1950’li yıllardan günümüze kadar geçen yaklaşık 70 küsur yıldır Sırt Hamallığı birçok şehirlerde eskisi gibi devam ediyor, eskiye oranla hamal sayısı az da olsa, ekmek parasını bu işkenceli işten çıkarmaya uğraşan, iki büklüm halde sırtında ağır yük taşımak zorunda kalan Cumhuriyet vatandaşlarının mevcut olması üzücüdür.
Sırt Hamallığı’nın kalktığını bildiren Ankara Belediyesi’nin gazetelere verdiği ilan:
“Hamallık kalkıyor.
Ankara Belediye reisliğinin bir ilanı:
1 – 1 Teşrinisani 936 (1 Kasım 1936) tarihinden itibaren semerli ve küfeli hamallık usülü kaldırılacaktır.
2 – Küfeciler nakliyatı el sepetleriyle yapacaklardır.
3 – Mobilya, ev ve tüccar eşyası nakliyatı araba ve diğer vasıta ile yapılacaktır.
4 – Havaleli eşyayı gündüz nakletmek yasaktır. Bunlar gece saat 20’den sonra nakledilecektir.
5 – 5 Teşrinisani 936’dan (5 Kasım 1936) sonra buna riayet etmeyenler cezalandırılacaktır.”
Kaynak: Belediyeler Dergisi, Kasım 1936, Ankara, sayfa: 18.
