Avrupa devletlerinin bloklaşmasının keskin çizgilerle belirginleştiği yıldı 1910. Fransa, günden güne güçlenen, kara ordusuyla birlikte hızla donanma yapımına da başlayan Almanya’ya karşı, Rusya ile ittifak kurmuştu. Picardie Manevraları’nda Fransız ordusu askeri gücünü göstermek amacıyla büyük bir hazırlık yapmıştı. 28 Eylül 1910 günü Picardie Manevraları sırasında St. Etienne’deki Top ve Tüfek Fabrikası’nda gerçekleştirilen silah tanıtımlarında Ali Fethi ve Mustafa Kemal birlikte görülüyor.‘Bu kadar hazılık sulh için yapılmaz!’ Üç gün süren manevraların ardından son gün yapılan resmi geçiti de izleyen Osmanlı heyeti tatbikat sahasından ayrılırken, Mustafa Kemal, Ali Fethi’ye şunları söyledi: ‘Bu kadar hazırlık sulh için yapılmaz. Aklımızı başımıza almalıyız. Çıkacak harp bütün dünyayı ateşe atabilir ve biz bunun dışında kalmalıyız.’ Fotoğrafta Mustafa Kemal solda topu inceliyor.Picardie Manevraları’nda Mustafa Kemal, ortada ve tam karşıda. Mustafa Kemal ve Ali Fethi Okyar, Balkan Harbi esnasında.Hamidiye Kravuzörü süvarisi Rauf Bey’in Çanakkale Mürettep Kolordusu’nu ziyareti sırasında Mustafa Kemal, Rauf bey, Binbaşı Mustafa İzzet ve Binbaşı Nuri beyler Çimenlik Kalesi önünde.Yetim çocukların yararına yapılan at yarışlarının ardından Mustafa Kemal Paşa, Ali Fethi Bey, Refet Paşa, Afgan Elçisi Ahmet Han, Azerbaycan Elçisi Abilof görülüyor. En öndeki çocuğun göğsündeki bantta ‘Hasılatı yetim içindir, diriğ etmeyiniz’ yazılıdır.Fethi Okyar, Gazi Mustafa Kemal, Afet Hanım ve Kılıç Ali Bey ile birlikte Yalova’daki köşkün kaydırılma çalışmalarını takip ediyor.“Sana muhalif fırka teklif olunacak. Sakın kapılma, yazık olur. ” Ali Fethi, Yalova’da bulunan Cumhurbaşkanı Mustafa Kemal’e telgrafla geldiğini bildirmiş ve 23 Temmuz günü kendisini ziyaret için Yalova’ya gitmişti. Ali Fethi’nin Yalova ziyareti Serbest Fırka’nın kuruluş sürecinin de başlangıcı sayılır. Fethi Bey, Yalova’ya geldiği günün ertesi günü Mustafa Kemal’in çocukluk arkadaşı ve akrabası Rize milletvekili Fuad Bey’den (Bulca) “Sana bir muhalif fırka teşkili teklif olunacaktır. Sakın bu teklife kapılma, sana yazık olur” uyarısını aldı. Yalova’da kaldığı üç-dört gün boyunca Fuad Bey’in bahsettiği teklifle karşılaşmayan Fethi Bey, 28 Temmuz akşamı düzenlenen balonun ardından, Mustafa Kemal tarafından Samsun Valisi Kâzım İnanç ile birlikte baş başa görüşmeye davet edildi. Ve muhalefet partisi için teklif o gün geldi. İlk konuşmada teklifi “Rica ederim beni İsmet Paşa ile karşı karşıya getirmeyiniz” sözleriyle yanıtlayan Fethi Bey, ertesi gün İsmet Paşa’nın da Yalova’ya gelerek “muhalif bir fırkayı olumlu karşılayacağı ve destek olunacağı” yönünde güvence vermesi üzerine bir muhalif partinin kuruluşuna sıcak bakmaya başladı. Gazi Mustafa Kemal ve Ali Fethi Bey, Yalova’da otomobilde, 30 Temmuz 19301932’nin kış ayları. Londra Büyükelçisi Fethi Bey, İstanbul’da Haydarpaşa Garı’nda karşılanıyor. Beraberlerinde Kılıç Ali, Refik Saydam, Muhittin Üstündağ ve Atatürk’ün manevi kızı Sabiha Gökçen görülüyor.Atatürk’ün İstanbul’da bulunduğu dönemlerden biri, 22 Ocak 1935. Haydarpaşa’da trene doğru yürüyen toplulukta Atatürk, Yunus Nadi ile Fethi Okyar ise İsmet İnönü ile sohbet ediyor.
Kaynak:Büyük Günlerin Adamı, Fethi Okyar’ın Hayatından Kareler, Hazırlayanlar: Ali Fethi Okyar, Kansu Şarman, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
