2. Meşrutiyet’in İlanı Ve Atatürk’ün Siyasal Faaliyetlerine Ara Vermesi

İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne katılan Mustafa Kemal, bu cemiyetin gelişmesi ve güçlenmesi için büyük çaba harcıyordu. O’nun gerek kişiliği ve gerekse inatçı çalışmalarının yarattığı başarı, çevresindekilerin dikkatini çekmiştir. Bu yüzden çevrede büyük bir ilgi ve sevgi görürken, cemiyet ileri gelenlerinin olumsuz davranışları ile karşılaşır. Bunun sonucu olarak da, cemiyet içinde etkin olmayan bir duruma getirilerek, rehberlik ile görevlendirilir. Bu görev, merkez ile taşra teşkilatı arasında ilişki kurmayı gerektiren pasif bir görevdi. 

Bir süre sonra, İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin çabaları sonucu ülkede 2. Meşrutiyet ilân edildi (23 Temmuz 1908). Mustafa Kemal, bu inkılap ile yurtta büyük ve köklü bir değişikliğin yapılması gerektiğine inanıyordu. Fakat onun görüşleri ve düşünceleri İttihat ve Terakki Cemiyeti ileri gelenlerinin düşüncelerine uymuyordu. 

Bu istek, ilk bakışta çok masum ve doğal gibi görünürse de, ülkedeki son gelişmeler değerlendirildiğinde asıl amacın, Mustafa Kemal’in Anavatandan uzaklaştırılması ve onun yaptığı eleştirilerin bu yolla önlenmesinin sağlanması olduğu anlaşılır. Mustafa Kemal, bu gerçeği görmüş ve kendisinin böylece sürgün edilmek istendiğini anlamıştır. Buna rağmen, göreve gidecek, anarşinin kol gezdiği Trablusgarp’ta devlet düzenini yeniden sağlayacaktır.(bk.Resim:8).